De fontein van de vier schildpadden (Fontane delle Tartarughe) bevindt zich in het centrum van Rome, op Piazza Mattei. Het wordt beschouwd als een van de mooiste fonteinen in Rome. Ondanks de locatie zijn het plein en de fontein niet zo gemakkelijk te vinden, omdat ze zich in het Romeinse getto bevinden, een gebied dat tot 1870 geïsoleerd is van de stad. De fontein bevindt zich bijna op de grens met de poort die ooit de stad scheidde van de gesloten Joodse wijk.
Wanneer en waarom is gemaakt
De fontein werd gebouwd in de jaren 1580-1588. In 1570 eindigde de restauratie van het oudste aquaduct van Aqua Virgo (dell'Aqua Virgo). Er werd gewerkt aan de aanleg van ondergrondse kanaaltakken om naar het plein op de Champ de Mars (Campo Marzio, lat. Campus Martius) te komen, naar de dichtstbevolkte gebieden van Rome. Het was de bedoeling om 18 fonteinen te bouwen, maar de fontein van schildpadden was er niet bij. De Italiaanse edelman, een lid van het congres dat de watervoorzieningsbeslissingen nam, stond Muzio Mattei erop het getto van een nieuwe fontein te voorzien en beloofde financieel bij te dragen.
Mattei familie
In tegenstelling tot andere fonteinen uit dezelfde periode, werd de fontein gebouwd onder het beschermheerschap van niet paus Gregorius XIII, maar de familie Mattei. De rijkste dynastie van filantropen, kooplieden en religieuze figuren (acht Vaticaanse kardinalen uit de Mattei-clan) bezat een blok met de naam "Mattei-eiland", sleutels tot het getto, gedeeltelijk gelegen op hun land, evenals vele gebouwen, waaronder drie paleizen. Onder hen is het Paleis van Mattei (Palazzo Mattei Di Giove), dat uitkijkt over de fontein. Sinds 1938, toen de staat het paleis kocht, was het open voor bezoekers. Hier bevinden zich: de bibliotheek, het ministerie van cultureel erfgoed en het Instituut voor Hedendaagse Geschiedenis.
Alexander VII
De ministers van het Vaticaan hebben hun aandacht echter niet op de fontein gevestigd. In 1658, op bevel van Paus Alexander VII, die bijdroeg aan de oprichting van vele architecturale structuren, werden vier schildpadden toegevoegd, wordt hun decoratieve oplossing toegeschreven aan Lorenzo Bernini (Giovanni Lorenzo Bernini, 1598 - 1680) of Andrea Sacchi (Andrea Sacchi, 1599 - 1661). Ter nagedachtenis aan deze restauratie, die niet alleen het uiterlijk en de naam van de fontein veranderde, maar ook het probleem van onvoldoende waterdruk oploste, zie je een schuif aan de basis tussen de wastafels, die zegt: ALEXANDER VII.
Geschiedenis en artistieke beslissing
De fontein kreeg zijn moderne naam pas na de reconstructie door paus Alexander VII. Aanvankelijk waren er geen schildpadden, in hun plaats waren dolfijnen, hetzelfde als vandaag te zien is hieronder.
De fontein was typisch voor die tijd: een voetstuk, een bal erop, een vierkante poel eromheen, vier enorme schelpen erin. Water uit het midden stroomt in de gootstenen, evenals in het grote zwembad. Een onderscheidend kenmerk is het decor. Voor de eerste keer was de fontein zo prachtig versierd. Mucius Mattei drong hier ook op aan en huurde een onbekende meester in voor zijn kunstwerken - Taddeo Landini (Taddeo Landini, 1550-1596). De figuren van vier jonge mannen en acht dolfijnen waren van brons. Het was ook een innovatie. Typisch werden fonteindecoraties gemaakt van goedkoper marmer. De combinatie van bronzen figuren met een marmeren basis draagt ook een artistieke last.
De decoratieve oplossing is indrukwekkend: de dynamische, volledig naaktfiguren van jonge mannen op zadeldolfijnen ondersteunen de gigantische kom. Uitdrukking, druk, gratie.
Even later werden vier dolfijnen overgebracht naar de Terrina-fontein (Fontana della Terrina), vervolgens naar de kerk van Santa Maria in Valicella (Chiesa Nuova), omdat het spontaan inkomende water niet genoeg was voor het volledige werk van alle figuren. Daarna begon de compositie onafgewerkt te lijken, de jonge mannen staken hun handen in de leegte. Tijdens de reconstructie van 1658-1659 waren de plaatsen gevuld met schildpadden.
Naturalistische sculpturen van schildpadden van Lorenzo Bernini (Giovanni Lorenzo Bernini, 1598 - 1680) trokken de aandacht van kunstliefhebbers. Bronzen reptielen werden herhaaldelijk ontvoerd, in 1944 werden alle 4 schildpadden gestolen. Ze werden later gevonden en keerden terug naar hun plaats. Na een andere diefstal van een van de schildpadden in 1979 werden de drie overgebleven originelen gedeponeerd bij de Capitoline-musea (Musei Capitolini). De fontein presenteert exacte replica's.
Architect en beeldhouwer
Het fonteinproject werd ontworpen door Giacomo della Porta (Giacomo della Porta, 1532 - 1602) - Romeinse architect en beeldhouwer. Hij werkte in de stijl van het maniërisme. Maniërisme wordt gekenmerkt door: erotiek, spiritualiteit, opgeblazenheid, lijnvervorming, spanning, ongebruikelijkheid.
Titiaan, Tintoretto, Rafael Santi, Michelangelo hebben stijlelementen. De auteur van de fontein van schildpadden in de 17e eeuw werd vaak ten onrechte beschouwd als de laatste twee.
Andere beroemde werken van Giacomo della Porta geconcentreerd in Rome:
- De belangrijkste koepel van de Sint-Pietersbasiliek (Basilica di San Pietro);
- Kerk van Il Gesu (La chiesa del Santissimo Nome di Gesù);
- Universiteit van Sapienza (Sapienza Università di Roma);
- Villa Aldobrandini
Beelden van jonge mannen en dolfijnen werden uitgevoerd door een jonge Florentijnse beeldhouwer Taddeo Landini. Dit was zijn eerste en belangrijkste werk, waardoor hij beroemd werd.
Lorenzo Bernini nam vermoedelijk alleen deel aan de schepping van schildpadden, maar er is een goede reden voor deze versie, want hij was het die actief werd bezocht door paus Alexander VII.
Legende
De bron van de legende is onbekend en weerspiegelt de plots van talloze sprookjes, waar de hoofdpersoon, meestal een domme man of een man van de mensen, de handen van een mooie vrouw bereikt, wonderen verricht, zoals het bouwen van een brug in één nacht. Er zijn veel legendes, de essentie is als volgt:
Een van de hertogen van Matthew was een gepassioneerde speler. Nadat hij zijn landgoed had verloren en zonder middelen van bestaan was vertrokken, viel hij in de ogen van een rijke landeigenaar en verbood hij zijn dochter om met een man te trouwen, hoewel nobel, maar 'met de wind in zijn hoofd'. Om zichzelf te rehabiliteren en te bewijzen dat hij in staat was om zo snel te creëren als hij kon verliezen, nodigde de hertog 's avonds een hardnekkige schildknaap uit naar zijn huis. Een nacht gaat vol amusement voorbij en 's morgens leidt de hertog de gast naar het raam: er is een wonder dat hij in slechts één nacht heeft gebouwd, omdat er' s avonds geen fontein was. Een geschrokken vader geeft zijn dochter zijn hand. Later bestelt de hertog het ommuurde raam.
In feite werd het Matteipaleis later gebouwd dan de fontein - in 1616. Er zijn echter redenen voor de geboorte van een legende:
- De familie Mattei nam een serieuze rol in het lot van de fontein en betuttelde deze eeuwenlang;
- De fontein ziet er echt heel mooi uit vanuit de ramen van het paleis, zoals iedereen vandaag kan zien, de toegang tot het paleis is gratis en de ramen, als ze ooit waren ommuurd, zijn al lang geopend.
Symboliek
Er wordt aangenomen dat dolfijnen, vergezeld van schildpadden, een symbool zijn van de slogan "Opschieten langzaam" (Griekse Speude bradeôs), een favoriete uitdrukking van de Romeinse keizer Octavianus Augustus.
Ze sporen ook het verband met de mythe van Jupiter en Ganymedes. De volgende feiten spreken voor deze versie:
- De fontein sponsorde de hertog, wiens naam was Giove (it. - Jupiter);
- Schildpadden werden na 70 jaar toegevoegd en houden geen verband met het oorspronkelijke idee;
- Karakteristieke dynamische houdingen van jonge mannen, met opgeheven hand, en een gebogen tegenovergestelde knie, naakte lichamen, hun jeugd, een minimum aan attributen. Dit alles is traditioneel eerder gebruikt om Ganymedes af te beelden, weggevoerd door een adelaar.
Samenvatting van de mythe: de mythe is een Romeinse versie van een van de liefdesaffaires van Zeus (Jupiter). Jupiter, die de knappe Ganymedes grazende schapen zag, werd onmiddellijk verliefd op hem en veranderde in een adelaar om naar de aarde te gaan. De arend-Jupiter ontvoerde de jongeman en maakte hem zijn geliefde. Vervolgens werd Ganymede een halfgod.
Er is enig documentair bewijs dat de familie Mattei, die kunst betuttelde, goed bekend was met de incarnaties van Ganymedes (bijvoorbeeld Ganymedes van Baldassarre Peruzzi, Villa Farnesina, 1541).
Waarom schildpadden
Het is verrassend waarom de schildpadden werden gekozen in plaats van de mythische dolfijnen die de fontein verlieten? Schildpadden waren geen veelgebruikt iconografisch element. De vermeende auteur van de schildpadden Lorenzo Bernini draaide onder wetenschappers die wisten van de syncretische (onverdeelde) verbinding tussen de schildpad en de mythe van Jupiter en Ganymedes. Daarom kan de keuze van deze wezens logisch zijn.
Fontein in de kunst
De fontein werd snel populair en trok de aandacht van kunstenaars.
- Hij werd gedetailleerd afgebeeld door Giovanni Battista Falda (1640-1678), een Italiaanse graveur die de architectuur en de indeling van Rome in de 17e eeuw afbeeldde;
- Brodsky noemt hem in het gedicht "Piazza Mattei": "Ik dronk uit deze fontein in de kloof van Rome ...";
- In de laatste scène van de Italiaanse gangsterserie Romanzo criminale (2008-2010), werd de held del Freddo op het Mattei-plein gedood en in de fontein van schildpadden gegooid.
Hoe kom je er?
Het vinden van een fontein met schildpadden is heel eenvoudig, omdat deze zich in het centrum van Rome bevindt. Attracties in de buurt:
- Theater marcellus
- Tiberina-eiland
- Piazza Torre Argentina (Largo di Torre Argentina) - waar katten in Rome wonen.
Op Piazza Mattei bezoeken we tijdens onze wandelingen bij het ochtendgloren, en hier beginnen ook onze sightseeingtours door Rome.
